Παρασκευή 7 Μαρτίου 2008

Aπό χθες φυτεύω φοίνικες

Μια επαγγελματική υποχρέωση μ'έφερε σήμερα στο κέντρο της Αθήνας και ξεκλέβοντας λίγο χρόνο βρήκα την ευκαιρία να περπατήσω για λίγο στον Εθνικό μας Κήπο.Οι τεράστιοι φοίνικες στην είσοδό του μου θύμησαν ένα άρθρο που είχα ανακαλύψει πρόσφατα στην "Καθημερινή", που δείχνει πως η βασίλισσα Αμαλία σε κάτι τελικά φάνηκε χρήσιμη στην Ελλάδα
Είναι της φιλολόγου Bάνας Mπουσέ κι αναφέρεται σε μια σειρά 586 επιστολών της βασίλισσας Αμαλίας προς τον πατέρα της Παύλο Φρειδερίκο Aύγουστο, Μέγα Δούκα του Ολδενβούργου, οι οποίες φυλάσσονται στο αρχείο της πόλης του Ολδενβούργου και εκτείνονται σε τρεις περίπου χιλιάδες χειρόγραφες σελίδες .Οι επιστολές αυτές αποτελούν μια πολύτιμη πηγή για την ελληνική εσωτερική και εξωτερική πολιτική, αλλά και για πολλές άλλες πτυχές της ζωής στην Ελλάδα των πρώτων χρόνων του ελληνικού κράτους. Oπως είναι φυσικό δεν λείπουν και οι πληροφορίες, οι σχετικές με τη δημιουργία και την πρόοδο του Εθνικού Κήπου.Στην οικογένεια της Αμαλίας η δημιουργία και η συντήρηση πάρκων και κήπων αποτελούσε παράδοση. Δεν εκπλήσσει λοιπόν που και εκείνη θέλησε να κοσμήσει την Αθήνα με ένα μεγάλο κήπο και σαν χαρακτηριστικό δέντρο του κήπου της διάλεξε τον φοίνικα




Το αρχικό σχέδιο προέβλεπε ένα σχετικά μικρό κήπο, έκτασης 20 στρεμ., ο οποίος θα ανήκε στο παλάτι, και ένα μεγαλύτερο, που θα αποτελούσε συνέχειά του και στον οποίο θα είχαν πρόσβαση οι πολίτες. «Τώρα πρόκειται να φυτευτεί ο κήπος στο καινούργιο παλάτι», γράφει η Αμαλία στις 11 Δεκεμβρίου 1838, «θα γίνει πολύ μικρός, αλλά δίπλα του θα γίνει ένας μεγάλος δημόσιος κήπος». Ωστόσο, το αρχικό αυτό σχέδιο γρήγορα εγκαταλείφτηκε και δημιουργήθηκε ένας μεγάλος κήπος, του οποίου η έκταση τελικά έφτασε τα 155 στρέμ.3 και ο οποίος ανήκε στο παλάτι. Ως δημόσιος κήπος φυτεύτηκε, μετά το 1846, ο χώρος της Πλατείας Συντάγματος. Φαίνεται όμως ότι, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, επιτρεπόταν στους πολίτες να τον επισκεφτούν. Σύμφωνα με μια μαρτυρία του 1851 επιτρεπόταν στο κοινό η είσοδος στον κήπο τις ώρες κατά τις οποίες δεν βρισκόταν εκεί η Βασίλισσα Αμαλία, αν και οι επισκέπτες είχαν να αντιμετωπίσουν την αυθαίρετη συμπεριφορά των φρουρών. Ο σημερινός Εθνικός Κήπος, άρχισε να φυτεύεται το φθινόπωρο του 1839.Ωστόσο, η Αμαλία άρχισε να ασχολείται προσωπικά με τον κήπο μετά το 1843.Το 1845 άρχισαν να φυτεύονται και οι φοίνικες.

«Oλον αυτόν τον καιρό, αυτό που με απασχολούσε ήταν ο κήπος. Γύριζα για να βρω θέσεις για τους φοίνικες, που έφτασαν επιτέλους», διαβάζουμε σε μια επιστολή του Φεβρουαρίου 1845, «πρέπει να ληφθούν υπόψη η Ακρόπολη και οι κίονες του Ολυμπίου Διός, η θάλασσα και το παλάτι».

Οι φοίνικες μεταφέρονταν από διάφορα μέρη του ελληνικού κράτους. Μερικοί από αυτούς είχαν ύψος μεγαλύτερο των είκοσι μέτρων. Οι ρίζες τους ήταν τεράστιες. Oταν προσπαθούσαν να τους ξεριζώσουν κοβόντουσαν τα πιο χοντρά καραβόσκοινα. Στην Iο, όπου είχαν εντοπιστεί τρεις πολύ ωραίοι φοίνικες, χρειάστηκε να ανοιχτεί δρόμος μήκους δέκα περίπου χιλιομέτρων για να μεταφερθούν μέχρι την παραλία, όπου τους φόρτωσαν σε πολεμικό πλοίο. Oλη αυτή η προσπάθεια διήρκεσε τρεις μήνες.Δυσκολότατο ήταν και το εγχείρημα της μεταφοράς τους από τον Πειραιά στην Αθήνα. Η ευθύνη για τη μεταφορά τους ανετέθη στον αυλάρχη Κριεζή, τον κηπουρό Mπαρώ και τον αρχιτέκτονα Pίντελ, ο οποίος είχε επιβλέψει και τη μεταφορά του μαρμάρου για την οικοδομή των ανακτόρων και επομένως διέθετε την απαραίτητη πείρα. Χρειάστηκε ωστόσο να επιστρατεύσουν όλη τους την εφευρετικότητα, διότι μερικοί φοίνικες ήταν πολύ μεγάλοι. Eνας είχε μια τόσο τεράστια ρίζα, η διάμετρός της υπερέβαινε τα τρία μέτρα που, αφού καταστράφηκαν δύο αμάξια, κατασκευάστηκε για τη μεταφορά του ένα έλκηθρο, το οποίο μετακινούσαν τοποθετώντας από κάτω κυλίνδρους. Φόρτωσαν το φοίνικα πάνω στο έλκηθρο και επεχείρησαν να το σύρουν με δεκαοχτώ άλογα. Hταν όμως αδύνατον, και αντικατέστησαν τα άλογα με σαράντα ναύτες. Η μεταφορά από τον Πειραιά στον κήπο, αν πράγματι ολοκληρώθηκε με αυτό το μέσον, θα πρέπει να διήρκεσε μέρες, διότι σε έξι ώρες προχωρούσαν μόνο λίγο περισσότερο από ένα χιλιόμετρο.


«Από χτες φυτεύω φοίνικες», γράφει η Αμαλία, «και αυτό συνεπάγεται τόσο φόβο και μετά τόση χαρά, που με έχει καταβάλει πολύ, ιδίως επειδή ήμουν όλη την ώρα παρούσα. Χθες φυτέψαμε έναν πολύ ωραίο, με μεγαλειώδες φύλλωμα, και σήμερα έναν γίγαντα ύψους 65 ποδών [...] Αλλά πόση δουλειά και πόσος κόπος απαιτείται, για να φυτευτεί ένας τέτοιος φοίνικας! Κατασκευάζεται ένα είδος τρίποδα και μετά με ένα πλήθος σχοινιά και βαρούλκα, ενώ τον τραβούν σαράντα άνθρωποι, και ενώ σείεται και τρέμει, σηκώνεται όρθιος».
Στις 24 Μαρτίου 1846 η βασίλισσα Αμαλία ανακοίνωσε στον πατέρα της: «Τον τελευταίο φοίνικα τον φυτέψαμε χθες. Το παλάτι άλλαξε τελείως, τόσο πολύ ομόρφυνε. Eνας φοίνικας που στέκεται μοναχός του έχει μια πραγματικά σπάνια ομορφιά.



Στα Γενικά Αρχεία του Κράτους σώζεται πάντως εντολή του Oθωνα, η οποία φέρει την ημερομηνία 6 Απριλίου 1846 και με την οποία χορηγείται έκτακτη πίστωση 5.236,50 δρχ. για τη μεταφορά και μεταφύτευση τριών φοινίκων από την Iο «και ετέρου εκ του κήπου του κ. Καλλιγά»Από παντού αγόραζε η Αμαλία φυτά για τον κήπο. Και ύστερα από ένα διάστημα η φήμη του κήπου είχε απλωθεί τόσο, ώστε της έστελναν φυτά από διάφορα μέρη της υφηλίου. «Σαράντα μικροί φοίνικες από το Sennar [του Σουδάν] φυτεύτηκαν σε φυτώριο και προορίζονται για τους αιώνες που θα έρθουν», γράφει τον Απρίλιο του 1846. Και σε μία άλλη επιστολή του Νοεμβρίου 1851: «Σήμερα θα ανοίξουν στον κήπο τα κιβώτια με τους ωραιότατους, κάθε λογής σπόρους, που έλαβα από την αυτοκράτειρα της Βραζιλίας. Τα αειθαλή μόνο δέντρα είναι εβδομήντα πέντε. Περιέχουν επίσης φοίνικες, φτέρες, ορχιδέες».«Με τον καιρό θα φέρω φοίνικες από την Αίγυπτο», γράφει στον πατέρα της τον Νοέμβριο του 1845. «O Oθων με ρώτησε αν δεν είναι υπερβολικά κοντινό και εύκολο πράγμα αυτό με την Αίγυπτο, αν δεν θα προτιμούσα να ψάξω για φοίνικες στα Ιμαλάια. Eτσι με κοροϊδεύουν». Περήφανη για τους φοίνικες της, συμπλήρωνε: «Eλπίζω ότι κάποτε θα μου δώσει η ιστορία τον τίτλο της βασίλισσας των φοινίκων».

Το καλοκαίρι του 1851 ο κήπος είχε ολοκληρωθεί και τα διάφορα δέντρα και φυτά είχαν μεγαλώσει τόσο, ώστε να προκαλούν το θαυμασμό των επισκεπτών και τη δίκαιη περηφάνια της βασίλισσας Αμαλίας. «Ο κήπος μου είναι πραγματικά έκτακτος», γράφει τον Ιούνιο του 1851, «ιβίσκοι ύψους δέκα, δώδεκα ποδών φτάνουν μέχρι τα χαμηλότερα κλαδιά των δέντρων, και γίνονται ένα με αυτά κρύβοντας τους κορμούς. Απλώνονται και ενώνονται πάνω από τα μονοπάτια. Είναι ήδη τόσο πυκνοί, που χθες κρύφτηκα στον κήπο, έφιππη και για πολλή ώρα, και οι άλλοι δεν μπορούσαν να με βρουν».
Eνα χρόνο αργότερα όμως, τον Οκτώβριο του 1852, μια φοβερή κακοκαιρία επέφερε μεγάλες καταστροφές σε ολόκληρη την Αθήνα, συμπεριλαμβανομένου και του κήπου, καθώς και σε πολλά άλλα μέρη του ελληνικού βασιλείου. «Την 14η - 26η του μήνα» γράφει η Αμαλία «είχαμε εδώ μια φριχτή θύελλα, που όμοιά της δεν είχε σημειωθεί ποτέ. Ευτυχώς γνωρίζουμε ότι εμαίνετο μόνον στις ανατολικές ακτές της Ελλάδας. Στον κήπο μου, καθώς και σε όλη τη γύρω περιοχή, ξερίζωσε όλα τα μεγάλα δέντρα. Eριξε την κιονοστοιχία που είναι στον κήπο. Oσα μικρά δέντρα δεν ξεριζώθηκαν έχουν καμφθεί, ούτε ένα δεν είναι ίσιο.». Και πιο κάτω: «Η όψη του κήπου μου ήταν αξιοθρήνητη. Oλες αυτές τις μέρες είχα εκτός από τους πενήντα εργάτες και είκοσι ναύτες οι οποίοι με βαρούλκα κ.λπ.,κ.λπ. φύτευαν πάλι τα δέντρα, τα σήκωναν όρθια κ.λπ., κ.λπ.».


Ωστόσο, την εποχή αυτή η δημιουργία του Εθνικού Kήπου έχει οπωσδήποτε ολοκληρωθεί.
Οι επιστολές της βασίλισσας Αμαλίας προς τον πατέρα της σταματούν αιφνίδια στις αρχές του 1853 με τον θάνατο του Μεγάλου Δούκα του Ολδενβούργου. Μαζί τους και οι πολύτιμες πληροφορίες που μας προσφέρουν για τη δημιουργία και την πρόοδο του Εθνικού Κήπου.


Αυτά αλλά και πολλά άλλα ενδιαφέροντα στοιχεία μπορείτε να βρείτε εδώ

17 σχόλια:

ΠΡΕΖΑ TV είπε...

H αληθεια ειναι οτι εχουμε και στην Αθηνα πολυ ωραια μερη....
Τις καλησπερες μου και καλο 3ημερο!!!

aqua είπε...

Κι ο Εθνικός Κήπος είναι στ'αλήθεια μια όαση!
Καλό τριήμερο και για σένα!

Roadartist είπε...

..Οντως εκει σαν να μην εισαι στο κεντρο! Ξεχνιέσαι!.. καλο 3μερο!

Λορελάη είπε...

Πολύ ενδιαφέροντα ολ' αυτά.
Όντως έκανε καλή δουλειά η Αμαλία. Και να της αναγνωρίσουμε ότι είχε μεράκι. Εκείνο το: «πρέπει να ληφθούν υπόψη η Ακρόπολη και οι κίονες του Ολυμπίου Διός, η θάλασσα και το παλάτι», πολύ μου άρεσε :)
καλη ξεκούραση κι από μένα.

H.Constantinos είπε...

Πολύ ενδιαφέρον, δεν τα ήξερα όλα αυτά...

Ωστε λοιπόν, ακόμη και μία βασίλισσα μπορεί να είναι χρήσιμη κάτω από κάποιες ιδιάζουσες συνθήκες!!

Μου άρεσε η λεπτομέρεια της αντικατάστασης των αλόγων με ναύτες, ωραίο point, άλλωστε τί διαφορά μπορεί να έχει γιά μία βασίλισσα και μάλιστα γερμανίδα, ένα άλογο από έναν ναύτη...

aqua είπε...

Σε κάποια μάλιστα σημεία του δεν ακούς ούτε καν τους ήχους της πόλης Roadartist.
Mόνο τα πουλιά!

Αυτό ακριβώς μου έκανε κι εμενα
εντύπωση Λορελάη .Φαίνεται πως τουλάχιστον σεβάστηκαν τον πολιτισμό μας.

Δεν έχεις δίκιο Κωνσταντίνε!
Φαίνεται να είχε αδυναμία στα ναυτάκια η άνασσα !
Και για το φύτεμα ναύτες χρησιμοποιούσε κι όπου αλλού νόμιζε πως μπορούσαν να της φανούν χρήσιμοι! :)

Καλά να περνάτε !

Giannis Kafatos είπε...

πολύ ενδιαφέρον το ποστ. θυμήθηκα κάποτε που είχα καταφέρει να χαθώ μέσα στον κήπο - αφού άφησα τη φίλη μου τη Τζέλα να διαλέξει διαδρομές!
Φαντάζεσαι πώς θα ήταν η πόλη αν είχαμε άλλους δυο τρεις τέτοιους κήπους!!! Γαμώ τη βλαχιά των ελληνων πολιτικών που μόνο το τσιμέντο τους ... "σήκωνε"
nice blog
:)www.u-hoo.gr/gianniskafatos

Ακέστωρ είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
Ακέστωρ είπε...

Αν δεν υπήρχε τότε η Αμαλία, το πρώτο που θα είχε γίνει θα ήταν μερική οικοπεδοποίηση του Κήπου, για να εξευρεθούν χρήματα.
θα είχαν ακολουθήσει διαγωνισμοί του Δημοσίου, στη συνέχεια περικοπές έργων, μερικά δένδρα θα είχαν καταλήξει σε βίλες εργολάβων, θα είχαν γίνει απεργίες των εργατών ενάντια στο κεφάλαιο και υπέρ του "αγωνιστή" Χ...
Φυσικά θα είχε ξεχαστεί η τοποθέτηση υδρευτικού συστήματος. Το σύστημα πυρόσβεσης θα αποτελείτο από πλαστικούς σωλήνες. Και φυσικά τα περισσότερα δένδρα θα είχαν ξεραθεί από το πρώτο τους καλοκαίρι.
Θα είχαν ακολουθήσει νέοι διαγωνισμοί του Δημοσίου για να διορθωθούν τα λάθη των πρώτων. Ύστερα το Υπουργικό Συμβούλιο θα είχε αποφασίσει ομοφώνως την ιδιωτικοποίηση του Κήπου, με στόχο την "αναβάθμισή” του. Τελικά θα είχε γίνει πολυχώρος θεάματος με μερικές ψωριάρικες ζαρντινιέρες εδώ κι εκεί.
Ίσως η μοίρα της Ελλάδας είναι να καταλήξει ένα απέραντο Allou Fun Park. Πάρκο είναι κι αυτό...
Ξέχασα! Μπορεί να είχε ξεσπάσει και κανένα σκάνδαλο με τον ευτραφή αρχιεργολάβο και μια τσαχπίνα τριανταπεντάχρονη υποψήφια κηπουρό, που θα είχε προκαλέσει τριγμούς της κυβέρνησης και επέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων.

aqua είπε...

@ giannis
Γενικώς οι γυναίκες έχουμε ένα ψιλοπρόβλημα προσανατολισμού,
μα δεν νομίζω να σου βγήκε σε κακό!
Σ'ευχαριστώ!

aqua είπε...

@ ακεστωρ
Ελα...μα έχεις μια φαντασία κι εσύ!!
Γίνονται τέτοια πράγματα στην Ελλάδα?
Ευτυχώς διαθέτουμε πολιτικούς που "πατάσσουν" κάθε φορά την διαφθορά!
Καλό σου βράδυ-Σ'ευχαριστώ :)

Geo2 είπε...

Εγω δεν ευχαριστηθηκα τον Εθνικο Κηπο οσο θαθελα γιατι εφυγα απο την Ελλάδα, και σαν νεαρος δεν νομιζω οτι ειχα τις ιδιες ευαισθησιες που εχω σημερα. Εαν ζουσα στην Αθηνα θα βρισκομουν εκει μεσα στον κηπο πολυ συχνα.

Να και μια φορα που καποιος βασιλικος εκανε κατι χρησιμο!

Απο φοινικες εχουμε αρκετους εδω, ιδιως στην Φλοριδα, αλλα ειναι το κατι αλλο στην καρδιά της Αθήνας!

aqua είπε...

@ george
Δεν ξέρω αν πρόλαβες να χαρεις την λίμνη με τις πάπιες και τον μινι ζωωολογικό κήπο του.
Δεν ξέρω αν υπαρχουν ακόμα και σε τι κατάσταση είναι.
Πάντως εγω είχα μάθει τον κήπο απ'εξω μιας και στα φοιτητικα μου χρονια ήταν ο τόπος της βόλτας μας αλλά και των ερωτικών μας συναντήσεων !! :))
Aργότερα βεβαια πήγαινα εκεί σπρώχνοντας το καρότσι των μωρών μου!
Μπορώ να πω λοιπόν πως τον έχω χαρεί αρκετα ,όμως τελικα δεν ήξερα τίποτα για την ιστορία του.

lektiko synolo είπε...

Εξαιρετικά ενδιαφέρον!
Κι εμένα μου άρεσε το «πρέπει να ληφθούν υπόψη η Ακρόπολη και οι κίονες του Ολυμπίου Διός, η θάλασσα και το παλάτι».
Τότε βέβαια θα την "έκραζαν" για τα έξοδα, τον κόπο και τους ...ναύτες. Ίσως και να είχαν ένα δίκιο: θα έπρεπε πρώτα να γίνουν τα απαραίτητα νοσοκομεία και σχολεία και μετά οι κήποι. Αλλά να που στα 150 χρόνια που μεσολάβησαν δεν έγιναν ακόμα τα απαραίτητα. Κι …κατέστη ο κήπος απαραίτητος.

Φαντάζομαι ο ελεεινός ζωολογικός κήπος εκεί μέσα δεν ήταν ιδέα της Αμαλίας.

http://farm1.static.flickr.com/44/150610306_b841cb1029.jpg

aqua είπε...

@ lektiko synolo
Ποιός τολμούσε άραγε ν'αντιδράσει στις επιθυμίες τις βασιλίσσης?
Σε μια επιστολή της λέει...

"Oλος ο κόσμος είναι με το μέρος μου. Είναι καταγοητευμένοι. Μόνον ένας εφημεριδογράφος θεώρησε απαραίτητο να παραπληροφορήσει τον κόσμο γράφοντας ότι [αυτή η ιστορία] κόστισε στο κράτος 60.000 δραχμές, ενώ δεν κόστισε βέβαια ούτε δεκάρα. Oλη η ιστορία θα πληρωθεί φυσικά από την τσέπη μας και δεν θα φτάσει ούτε τις 3.000, μαζί με το φιλοδώρημα για τους ναύτες , διότι τα ίδια τα δέντρα κοστίζουν όλα μαζί 280 δραχμές"

Βέβαια ,όταν λέει από την τσέπη της εννοεί το Ανακτορικό Ταμείο και στα Γενικά Αρχεία του Κράτους σώζεται εντολή του Oθωνα, με ημερομηνία 6 Απριλίου 1846 που χορηγεί έκτακτη πίστωση 5.236,50 δρχ. για τη μεταφορά και μεταφύτευση τριών φοινίκων από την Iο !!!
Δεν φαίνεται να'χει άδικο ο τολμηρός εφημεριδογράφος.

Οσο για τον ζωωολογικό κήπο μάλλον δική της ιδέα ήταν .
Οπως αναφέρεται στο άρθρο εκεί που σήμερα βρίσκεται το στρατόπεδο της Προεδρικής Φρουράς ήταν ο χώρος στον οποίο ζούσαν τα ζώα που διατηρούσε η Αμαλία στον κήπο.

Οπως και να'χει, τελικάέκ του αποτελέσματος οφείλουμε να το κατατάξουμε στα συν της .
Δεν ξέρω δηλαδή αν έχει και κανένα άλλο...

Καλό σου Βράδυ!

Νέλλη Ψαρρού είπε...

Υπάρχει βέβαια και η άλλη οτική γωνία, που συμπληρώνει αυτή του τεράστιου κόστους: και σήμερα οι φοίνικες κοστίζουν πολύ ακριβά, και πρόκειται στην ουσία για μια ακόμη μεγάλη μπίζνα, που πατάει πάνω στις λεγόμενες "πράσινες πολιτικές" αλλά και στην γκλαμουριά-χλιδή που σηματοδοτούν οι φοίνικες. Επίσης, επειδή πρόκειται για ξενόφερτο είδος,
οι φωνές των επιστημόνων ενάντια στη (μαζική) εισαγωγή ξενόφερτών ειδών πληθαίνουν. Ταυτόχρονα πτυχιακές εργασίες εστιάζουν στις ενδημικές εναλλακτικές λύσεις.
Δείτε για λεπτομέρειες την ανάρτησή μου εδώ:
http://www.nellypsarrou.com/index.php?option=com_content&task=view&id=206&Itemid=80

Ανώνυμος είπε...

Greate article. Keep writing such kind of information on your page.

Im really impressed by it.
Hello there, You have performed an incredible job.
I'll definitely digg it and for my part suggest to my friends. I'm
sure they'll be benefited from this site.

Feel free to surf to my webpage :: cheap polo ralph lauren